W XIX wieku Zygmunt Freud jako pierwszy wyodrębnił oraz zdefiniował osobowość jako jedno z podstawowych pojęć psychologicznych i socjologicznych. Etymologia słowa osobowość wywodzi się od wyrazu osoba, który stanowi określenie bytu o rozumnej naturze, cechującego się odrębnością od innych bytów, posiadającego świadomość własnego istnienia, wolę, własny charakter i system wartości. Każda osoba-jednostka ludzka, jak napisano w pierwszej części artykułu, posiada indywidualny typ osobowości. W określeniu własnego typu osobowości pomóc mogą testy osobowości. Poniżej przedstawiono szczegółowy opis dwóch kolejnych darmowych testów: CVP Dębowskiego oraz NEO FFI.
Test osobowości CVP Dębowskiego (Change Value Process)
Test skonstruowany jest w oparciu o kwestionariusz temperamentu Florence Littaue. Rezultaty badania opisane są z użyciem czterech grup temperamentnych, do których należą: towarzyski (żółty) sangwinik, energiczny (czerwony) choleryk, perfekcyjny (niebieski) melancholik oraz spokojny (zielony) flegmatyk.
Badanie CVP składa się z 2 etapów (łącznie 70 pytań). Pierwszy etap (zdjęcie 6) to 30 pytań, w których wykonujący test określa, jak reaguje na różne sytuacje. Na każde pytanie można wybrać jedną z 3 odpowiedzi, Tak – gdy badany zgadza się, ze stwierdzeniem, Nie – gdy się nie zgadza lub Oba, jeżeli czasami w danej sytuacji postępuje w dany sposób, a innym razem zupełnie inaczej. Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie pytania od razu można przejść do etapu drugiego.
Drugi etap testu CVP (zdjęcie 7) ma nieco inny charakter. Każde z 40 stwierdzeń należy zakończyć jednym z 4 słów. Może zdarzyć się, że żadne ze słów nie będzie pasować do badanego, wtedy trzeba wybrać to najbliższe prawdy. Na wykonanie tego testu należy poświęcić około 15 minut. Po etapie drugim przychodzi czas na wyniki. By je otrzymać należy podać imię, e-mail oraz numer telefonu, a także wyrazić zgodę na otrzymanie e-mailem wyników oraz materiałów promocyjnych.
W wiadomości e-mail przesłanej po wykonaniu testu CVP, znaleźć można link do wyników zamieszczonych na stronie autora testu. W przypadku tego badania, wyniki przedstawione są w formie graficznej (zdjęcie 8) i pokazują temperament, typ psychologiczny oraz typ osobowości badanego. Wyniki tego testu nie zawierają długiego opisu, jak dwa badania opisane wcześniej. Natomiast, aby uzyskać więcej informacji na temat własnej osobowości, autor testu proponuje skorzystanie z odpłatnych analiz. Jedną z nich jest kurs online, z którego autor artykułu postanowił skorzystać. Dzięki kursowi możliwe było lepsze zrozumienie wyników testu. Druga opcja to konsultacja indywidualna z doradcą, w formie rozmowy telefonicznej lub poprzez Skype. Wyniki testu można za pośrednictwem panelu udostępnić w mediach społecznościowych.
Wskazane w wynikach testu CVP typy osobowości opisane są bardzo szeroko w literaturze psychologicznej. Pojęcie czterech temperamentów występuje w nauce od starożytności i cały czas budzi zainteresowanie ludzi żyjących współcześnie. Należy pamiętać, co też obrazują wyniki testu autora artykułu, że człowiek nie ma jednego wyłącznego typu osobowości, jeden z typów może być co najwyżej dominującym.
NEO-FFI (Skrócona wersja tzw. Wielkiej Piątki – NEO-PI-R)
Kwestionariusz badania składa się z 50 (dostępna jest też wersja z 60 twierdzeniami) twierdzeń o charakterze samo opisowym, których prawdziwość w stosunku do własnej osoby badany ocenia na skali pięciostopniowej. Oceniane przez badanego twierdzenia tworzą 5 skal mierzących: neurotyczność, czyli niestabilność emocjonalną, ekstrawersję – wcześniej wspomnianą otwartość na kontakty z innymi ludźmi, otwartość na doświadczanie, rozumianą jako ciekawość poznawczą, tolerancję na nowości oraz pozytywne wartościowanie życia, ugodowość i sumienność wskazujące na stopień motywacji, wytrwałości i ogólnego zorganizowania w działaniu z nastawieniem na cel.
Przed wykonaniem testu NEO-FFI, na stronie, z której zdecydował się skorzystać autor artykułu, należy się zarejestrować i podać przynajmniej adres e-mail (imienia i nazwiska, mimo że są wymienione jako dane niezbędne do rejestracji, nie trzeba podawać). Po dokonaniu rejestracji badany otrzymuje na wskazany adres e-mail wiadomość z linkiem kierującym do testu.
Twierdzenia w badaniu dotyczą zachowań, uczuć, czy stanów w jakich może znaleźć się wypełniający test. Każde z tych twierdzeń należy ocenić wybierając jedną z odpowiedzi: całkowicie się nie zgadzam, raczej się nie zgadzam, raczej się zgadzam lub całkowicie się zgadzam (zdjęcie 10).
Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie pytania trzeba określić własną płeć, wiek oraz wykształcenie, a następnie zakończyć badanie. Informacja o wynikach testu przesyłana jest na adres e-mail wskazany przy rejestracji. W treści wiadomości znajduje się link do wyników, które przedstawione są w formie graficznej (zdjęcie 11).
Prezentacja wyników w wykonanym przez autora artykułu teście NEO FFI nie jest mocno rozbudowana (2 wykresy). Dodatkowo na stronie, na której znajduje się test można znaleźć opisy jakie cechy posiadają osoby wykazujące duży lub mały poziom każdego z 5 czynników osobowości wielkiej piątki (tabela 1).
Warto wspomnieć, że możliwe jest otrzymanie bardziej rozbudowanej, indywidualnej analizy wyników testu NEO FFI. W tym celu należy wysłać płatną wiadomość SMS pod numer wskazany na stronie. Dzięki opisowi autor utwierdził się, między innymi w tym, że jest osobą, która w pracy chętnie wykonuje zarówno działania zespołowe, jak i zadania realizowane samodzielnie. Swoje obowiązki zawodowe wykonuje w sposób staranny i rzetelny. Potrafi znajdować nowatorskie i oryginalne rozwiązania. Jest bardzo dobrze zorganizowany oraz zmotywowany do działania, empatyczny, potrafi rozpoznawać potrzeby innych ludzi. Wysoka ugodowość badanego oraz jego przeciętny neurotyzm mogą być oznaką dobrego funkcjonowania w zespole. Przedstawiony tu fragment opisu wyników testu stanowi część dłuższego opracowania, dzięki któremu można lepiej zrozumieć wyniki całego badania.
Podsumowując, opisane w niniejszym artykule testy osobowości (darmowe, głównie w języku polskim), to tylko niewielki wycinek dostępnych badań. Czy dzięki nim można zatem poznać lepiej własną osobowość? Z pewnością w jakiejś części tak. Jednakże należy pamiętać, że nie ma człowieka, który posiada tylko jeden, czysty typ osobowości. W każdej jednostce przejawiają się cechy różnych osobowości. W zależności od miejsca, kontekstu zdarzenia, otaczających ludzi, może zdarzyć się, że reakcja jednostki na podobną sytuację, będzie za każdym razem zupełnie inna. Analizując opisy poszczególnych wymienionych wyżej testów, można przeczytać sugestie autorów stron, by potraktować test jako zabawę, lub że nie ponoszą oni odpowiedzialności za wynik końcowy, albo że testu nie należy traktować jako jedyny drogowskaz w życiu. Czy zatem testy osobowości to zabawa? Zdaniem autorów artykułu nie do końca, gdyż mogą stanowić one dodatkowe narzędzie przy wyjaśnianiu zachowania jednostki w określonych sytuacjach, czy interakcji pomiędzy ludźmi o różnych typach osobowości, a na płaszczyźnie zawodowej, być pomocne w usprawnianiu pracy w zespołach.
Pamiętaj: Ludzie bardzo chętnie poszukują wiedzy dotyczącej ich samych, więc jeśli udostępnisz jeden z powyższych testów w pracy, wiele osób z pewnością do niego sięgnie. Może to stanowić krok do integracji i rozmów na temat wyników. Należy jednak uważać na efekt horoskopowy tj. odnoszenie się do wyników zbyt osobiście. Bardzo często wyniki stanowią jedynie zestaw ogólników, odnoszących się do większej grupy ludzi. Decydując się na przeprowadzenie testów psychologicznych, oczekując wiarygodnego i predyktującego o zachowaniu wyniku, należy wybrać testy, które są uznane w środowisku psychologicznym. Można też skorzystać z pomocy psychologa, który dokona pełnej prawidłowej interpretacji testu oraz użyje metod, co do których trafności i rzetelności nikt nie będzie miał wątpliwości.
O autorze:
Artur Dzięgielewski
Nie tylko nie pal za sobą mostów, ale przede wszystkim je buduj” – kierując się tą zasadą, dzięki ogromnemu zaangażowaniu i pasji do pracy i ludzi buduję mosty swojej kariery już od ponad 20 lat. W tym czasie zdobywałem doświadczenie w branżach HR, TSL, finansowej, w sprzedaży i obsłudze klienta. Rozpoczynałem w sektorze bankowym, jako kierownik oddziału, następnie wiele lat spędziłem w kilku Call Center kierując wieloosobowymi zespołami o międzynarodowej strukturze. Od początku kariery zawodowej marzyłem o pracy w HR-rze, do którego trafiłem 5 lat temu. Łączę zdobytą podczas edukacji, kształcenia i doskonalenia swoich umiejętności wiedzę teoretyczną z wiedzą praktyczną, którą uzyskałem pracując w firmach o zróżnicowanych profilach działalności. Obecnie jestem ekspertem w dziedzinie HR, autorem tekstów o tematyce HR, aniołem poszukujących pracy w ramach inicjatywy Pogotowie HR. W styczniu 2020 zostałem laureatem konkursu TOP HR Manager in Action.
Dagmara Dolata
Najważniejsi dla mnie są ludzie. Od zawsze chciałam pomagać innym, dlatego zdecydowałam się zdobyć dyplom psychologa. Swoją wiedzę nabytą na studiach chcę wykorzystać pracując w HR. Moim celem jest to aby swoim działaniem przyczynić się do szczęścia ludzi w miejscu pracy. Swoją drogę zawodową rozpoczynałam na stanowiskach związanych z kontaktem telefonicznym z klientem. Na swoim koncie mam tysiące przeprowadzonych rozmów, zarówno tych serdecznych, jak i trudnych i frustrujących. To jak ogromną rolę w biznesie odgrywa czynnik ludzki pokierowało mnie ku rozwojowi w branży HR. Obecnie w pracy dbam o to, aby każdy pracownik czuł, że jest właśnie tam gdzie powinien.